هتل قو اهواز در ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ توسط اعضاء شورای سازمان میراث فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت و با شماره ۳۳۵۴ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.
عملیات ساخت این عمارت در اواخر دوره قاجار آغاز و در اوایل دوره پهلوی اول به صورت یک ساختمان دو طبقه با تعدادی ساختمان جانبی شامل آشپزخانه و سرایداری و سردر بسیار زیبا در زمینی به مساحت حدودی ۳۰۰۰ مترمربع با انبوهی از درختان سرسبز و آبنمای خطی به شکل L در حیاط که به موازات دو جبهه شرقی و جنوبی ساختمان اصلی قراردارد که محیطی دلپذیر و آرامش بخش را فراهم میکرده ساخته شد.
این هتل که بعنوان اولین هتل استان خوزستان شناخته میشد پس از چندی توسط بانک انگلیس در ایران و خاورمیانه از مالکین آن خریداری و مورد استفاده قرار گرفت و پس از مدتی به عنوان اداره بهداشت اهواز تغییر کاربری میدهد که در این زمان نیز به مجموعه ساختمانهای خدماتی موجود در ضلع جنوب شرقی حیاط سه چشمه سرویس بهداشتی و اتاق کار افزوده میشود. پس از آن کارخانه تولید مواد غذایی خوزستان خوراک فعالیت داشته و بعد از آن نیز به مالکیت شخصی درآمده که به صورت مسکونی مورد استفاده قرار میگرفته است.
در حال حاضر از تاریخ ۲۰ آبان ۱۴۰۰ در حیاط جلویی این عمارت تاریخی کافه ای احداث شده که به عنوان یکی از جاهای دیدنی اهواز با هدف آشنایی مردم با عمارت و تاریخ معاصر اهواز و همچنین درآمدزایی جهت حفظ و نگهداری از این اثر افتتاح گردیده است.
بازدید از این بنای تاریخی و جاذبه های گردشگری اهواز با سفارش از آیتم های جذاب منوی کافه هتل قو چندی در گذشته بنا و تاریخ مدرن شهر اهواز کنید.
ورودی اصلی بنا که با یک سردر زیبا از جنس آجر و کاشی لعابدارکه با نقوش اسلیمی زیبا و استفاده از رنگ زرد در کاشی کاری و آجر های ماشینی و قالبی که بی شک مربوط به دوره پهلوی اول میباشد در تقاطع خیابان اصلی خسروی وکاشانی فعلی قرار گرفته است. که وردی اصلی بنا از حیاط به عمارت محسوب میشود.
زیبایی در ردیفهای جلو و عقب رفته یک بافت و نقش متنوع را ایجاد کرده است.
در قسمت جنوب شرقی حیاط عمارت، یک ساختمان آجری یک طبقه با زیرزمین که از آن به عنوان محل استراحت پرسنل خدمتکار عمارت و محل پخت غذا در نظرگرفته شده بود.
هرچند با تخریب زیادی که در این قسمت انجام شده چیز زیادی از آن به جای نمانده ولی از همین میتوان به زیبایی این ساختمان خدماتی به جزئیات نماسازی وآجر های ماشینی و تراشیده شده آن پی برد که این گونه تزیینات آجری ماشینی در دوره پهلوی اول دیده شده است.
معماری ایران از اواخر دوره قاجار و شروع دوره پهلوی دچار هرج و مرج و آشفتگی شد. در این دوران ما شاهد احداث همزمان ساختمانهایی هستیم که هر کدام بیانگر یکی از مکاتب فکری دوره هایی مشخص از تاریخ ایران این گرایشها متفاوت و بعضا متضاد در معماری این دوره ناشی از اختالف در گرایشهای سیاسی و ایدوئولوژیک این عصر از تاریخ ایران است که ریشه در جریانهای عقیدتی ـ سیاسی اواخر دوره قاجار و اوایل دوران پهلوی دارد.
همزمان شدن دهه دوم حکومت پهلوی اول با روی کارآمدن و اقتدار حزب نازی در آلمان و ارتباط نزدیک و بی سابقه ایران و آلمان و پیآمد آن انجام فعالیتهای عمرانی و ساختمانی توسط متخصصین آلمانی خود به خود رویه نظامی را در ساخت بناهای این دوره دو چندان نمود. این تاثیرات بر روی نمای ساختمان بود که به گونهای ملموس هیبت و شکل نظامی به خود میگرفت.
به نظر میرسد ساختار قدرت جدید در این سو به موفقیتی شایان توجه دست یافت و با ارائه یک معماری برونگرایی شهری به سرعت فرهنگ برونگرایی را پیاده کرد. حکومت با استفاده از شهرسازی نوخواسته و در یک کمیت فراوان و در واقع با ارائه مصداقهای شهرسازی توانست برونگرایی، برگرفتن حجاب، نمایش بی نقاب و عرض اندام را تعریف کند و دیوارهای کج و معوج و ناهنجار گذشته زمینه مناسبی را برای جانشینی ساختمانهایی که با عظمت و پرجلوه تعریف میشدند، فراهم سازد.
خیابان های عریض و کوچه های صاف همچونان که خود را در معرض نمایش میگذاشت به معماری گذشته فرصت عرض اندام داد.
رضاشاه در کارهای خود با آگاهی تمام به دو اصل مهم و انکارناپذیر توجه داشت. او از یک طرف به خاطر پاسداری از هویت ملی متوجه سنتهای کهنسال معماری ایران بود و از طرف دیگر ناگریز از پذیرفتن شیوه های معماری اروپایی و تکنیک مدرن این معماری بود که میتوانست جوابگوی نیازهای جدید ایران باشد. رضاشاه خوب میدانست نه معماری سنتی ایران برآورنده نیازهای عصر اوست و نه معماری اروپا بدون آمیزش با معماری سنتی ایران میتواند به شکل اروپایی خود زیبنده ایرانی باشد.
”ویژگیهای معماری هتل قو اهواز”
- پلن مربع و کاملا برون گرا که عینا” و بدون تطبیق محلی و فرهنگی ساخته شده است.
– ایجاد ایوان های وسیع و بلند نسبت به حیاط در ورودی عمارت.
– استفاده از پلکان در ورودی بنا تا آن را نسبت به محیط اطراف با عظمت و قدرتمند نشان دهد.
– از آجر بعنوان مصالح اصلی به کار رفته در بنا استفاده شده است. ولی نمای ساختمان پوششی از مالت ماسه و سیمان با بند کشی که یک شبکه ۱۲*۱۲ را به نمایش می گذارد. ولی ساختمان خدماتی مجاور کاملا از آجر با تزیینات ساده در جان پناه استفاده شده که نگاهی به گذشته است.
– تشابه به بناهای دوران آلمان نازی
– استفاده از ستون و عناصر خطی عمودی جهت تاکید بر ارتفاع ساختمان.
– ایجاد بالکن های مشرف به فضای خیابان.
– نصب پنجره هایی که مستقیما به فضای خیابان باز میشوند، که تعریف تازه ایست از محرمیت.
– عناصری نظیر آب، آبنما، باغچه و گیاه به بیرون ساختمان کشانده شده است.
– سردر ورودی زیبا با تزیینات آجر ماشینی و کاشی لعابدار که از رنگهای زرد و آبی و نقوش بکار رفته در آن میتوان دوره تاریخی آن که به پهلوی اول میرسد را حدس زد.